سل چیست؟ سل یک نوع عفونت است که توسط باکتری ایجاد می شود. سل معمولا شش ها را درگیر می کند ولی مفاصل، مثانه، مهره ها، مغز و دیگر اندام های بدن نیز می توانند دچار سل شوند.

دو نوع سل وجود دارد:

1. سل غیر فعال: در این حالت باکتری در بدن وجود دارد اما علایم بیماری وجود ندارد و بیماری به فرد دیگری منتقل نمی شود.

2.سل فعال: در این حالت باکتری در بدن وجود دارد و باعث ایجاد علایم می شود. در سل فعال، بیماری به فرد دیگر نیز منتقل می شود.

 

علایم سل چیست؟
علایم سل فعال شامل این موارد می باشد:

• سرفه ای که حداقل 3 هفته طول بکشد و می تواند همراه با بالا آوردن خون باشد

• درد قفسه سینه

• تب

• خستگی

• کاهش وزن ناخواسته

• کاهش اشتها

• تب و لرز و عرق شبانه

اگر سل مفاصل را درگیر کند، دردی شبیه به درد آرتروز ایجاد می شود. اگر سل، مثانه را درگیر کند، ممکن است هنگام ادرار بیمار را اذیت کند و همچنین ممکن است خون در ادرار وجود داشته باشد. سل مهره ها می تواند کمر درد و فلج پا ایجاد کند. سل مغز می تواند سردرد، تهوع و آسیب مغزی ایجاد کند.
 

پزشک چگونه ابتلا به سل را بررسی می کند؟
شایع ترین روش بررسی سل، انجام تست پوستیPPD است. اگر تستPPD مثبت باشد، به این معنی است که شما با فردی که مبتلا به سل بودن در تماس بودید و اکنون این باکتری در بدن شما وجود دارد.
اگر تستPPD مثبت باشد، پزشک برای این که بررسی کند که آیا سل فعال است یا خیر، شما را معاینه و عکس قفسه سینه درخواست می کند. بیشتر افرادی که تستPPD مثبت دارند، بیماریشان واگیردار نیست.

آیا تستPPD مثبت به معنی ابتلا به سل است؟
معمولا تستPPD مثبت به معنی ابتلا به سل نیست. وجود باکتری سل در بدن همیشه باعث ایجاد سل فعال نمی شود. تعداد خیلی زیادی از افراد آلوده به باکتری سل هستند ولی تنها درصد کمی از این افراد یعنی حدود 10% دچار سل فعال می شوند.
افراد سالمی که آلوده به باکتری سل می شوند، اغلب بدنشان بر این باکتری غلبه می کند و دچار سل فعال نمی شوند. باکتری در شش های این افراد به صورت غیرفعال باقی می ماند. اگر بدن نتواند بر باکتری غالب شود و باکتری رشد کند، سل فعال ایجاد می شود.

اگر سل غیرفعال باشد، پزشک چگونه درمان می کند؟
پزشک به مدت 6 الی 9 ماه آنتی بیوتیک تجویز می کند، تا باکتری سل از بین برود و سلامتی حفظ شود. اگر آنتی بیوتیک مصرف نشود، باکتری در شش ها باقی می ماند و هر لحظه خطر ایجاد سل فعال وجود دارد. نام دارویی که برای درمان سل استفاده می شود، ایزونیازید است. اگر تمام داروها را مصرف نکنید احتمال برگشت سل وجو دارد. خیلی مهم است که همه داروها را برطبق دستور پزشک مصرف کنید.
داروی ایزونیازید عوارض جانبی مانند قرمزی و جوش پوستی، ناراحتی معده و اختلالات کبدی دارد. در صورت بروز این عوارض با پزشک مشورت کنید.
در صورتی که ایزونیازید مصرف می کنید، نباید نوشیدنی های الکل دار یا قرص استامینوفن مصرف کنید. زیرا باعث آسیب کبد می شود. در صورتی که می خواهید داروی دیگری مصرف کنید حتما با پزشک مشورت کنید زیرا ممکن است عوارض جانبی داروها بر هم اثر کنند و به بدن آسیب برسانند.
ممکن است نیاز باشد که برای بررسی اثر داروها، هر ماه به پزشک مراجعه کنید.
 

در صورت مصرف ایزونیازید برای مدت 6 الی 9 ماه، آیا احتمال ایجاد سل فعال وجود دارد؟
احتمال ایجاد سل فعال حتی در صورت مصرف ایزونیازید برای مدت 6 الی 9 ماه، وجود دارد. زیرا برخی از باکتری ها مقاوم به درمان هستند. سالم ماندن، بستگی به داشتن زندگی مناسب است. برای حفظ سلامتی در برابر مقاومت به باکتری، باید به اندازه کافی بخوابید، به طور منظم ورزش کنید و برنامه غذایی مناسبی داشته باشید.
 

چگونه می توان فهمید که سل فعال ایجاد شده است؟
ممکن است بدون آن که متوجه شوید، مبتلا به سل فعال شده باشید. باکتری سل می تواند به آرامی و بدون آن که علایمی داشته باشید رشد کند. اما، در بیشتر افرادی که سل فعال دارند علایمی بروز می کند.
ممکن است پزشک آزمایش خلظ و خون و عکس قفسه سینه نیز درخواست می کند.
اگر یک بار دچار سل فعال شدید، در ادامه زندگی باید به طور منظم معاینه شوید و عکس قفسه سینه بگیرید تا مطمئن شوید که در بهبودی به سر می برید، حتی اگر یک دوره کامل دارو مصرف کرده باشید.

درمان سل فعال چیست؟
در صورت ابتلا به سل فعال، برای جلوگیری از مقاومت به درمان، باید به طور همزمان چند آنتی بیوتیک مصرف کنید. اگر مبتلا به سل فعال هستید، احتمالا پزشک 4 داروی ایزونیازید، ریفامپین، اتامبوتول و پیرازینامید را تجویز می کند. خیلی مهم است که تمام داروها را بر طبق دستور پزشک مصرف کنید.
همچنین پزشک چندین نوبت آزمایش خلط و خون نیز در طی درمان درخواست می کند.
 

عوارض جانبی داروهای ضد سل چیست؟
در صورت بروز هریک از این علایم به پزشک مراجعه کنید:

• تهوع

• استفراغ

• درد شکم

• تاری دید یا کور رنگی

• تیره شدن ادرار

• تبی که حداقل 3 روز طول بکشد

• زردی پوست و چشم