بانک اطلاعاتی
فهیمه چراغی - کارشناس پژوهش
بانک اطلاعاتی مجموعه ای از داده های سازماندهی شده است که امکان دسترسی آسان تر ، مدیریت و بروز رسانی داده ها را برای ما فراهم می کند.
بانک اطلاعاتی مجموعه ای از داده های سازماندهی شده است که امکان دسترسی آسان تر ، مدیریت و بروز رسانی داده ها را برای ما فراهم می کند. به عبارت دیگرDatabaseدر یک سازمان یا شرکت به منظور ذخیره سازی ، مدیریت و استخراج اطلاعات مورد استفاده کاربران قرار می گیرد. Database با ارزش ترین منبع یک سازمان به شمار می رود و توانایی سازماندهی ، پردازش و مدیریت اطلاعات را به شکل ساختار یافته و کنترل شده را در خود دارد.
در واقع در منابع علمی، بانکهای اطلاعاتی موسساتی هستند که در حوزههای اختصاصی و یا در حوزههای مختلف علوم به چاپ و انتشار تعداد زیادی مجله و کتاب میپردازند. برخی از ناشران در رشتههای مختلف علمی مجلات متنوعی دارند اما بعضی از آنها فقط به حوزههای خاصی مانند علوم پزشکی نظیرPubMedو یا مهندسی برق نظیر IEEE اختصاص دارند.
بانک های اطلاعاتی علمی یا بانکهای اطلاعاتی کتابشناختی(Bibliographic Databases) حاوی مقالات ژورنال های علمی، مقالات کنفرانسهای علمی، پایان نامه ها، ... می باشند. از جمله بانک های اطلاعاتی پرکاربرد می توان به Web of Science، PubMed / Medlineو Scopusاشاره کرد که به صورت مختصر توضیحاتی در خصوص هر یک ارایه می شود.
PubMedیکی از بزرگترین و مهمترین بانکهای اطلاعاتی در زمینه علوم پایه و بالینی، دارویی، دندان پزشکی، بهداشت و سلامت میباشد. این پایگاه اطلاعاتی توسط مرکز ملی اطلاعات بیوتکنولوژی(NCBI) واقع در کتابخانهی ملی پزشکی آمریکا(NLM) تهیه شده و امکان دسترسی به پایگاه اطلاعاتیMedline را در اختیار کاربران قرار داده است. این پایگاه اطلاعاتی بیش از 16 میلیون مقاله از 19721نشریه معتبر در رشتههای پزشکی، داروسازی، پرستاری، دندان پزشکی، دامپزشکی و علوم پایه منتشر شده در آمریکا و هفتاد کشور جهان را دارا میباشد.
پابمد دارای چند زیر مجموعه است که یکی از آنها مدلاین می باشد: مجلات نمایه شده در مدلاینMedlineحاوی اطلاعات بیلیوگرافی (کتاب شناسی) برای رشته های پزشکی، پرستاری، دندانپزشکی، دامپزشکی، سیستم مراقبت بهداشتی و علوم قبل از بالین بیمار مانند بیولوژی مولکولی می باشد. مدلاینMEDLINE محتوی مقالات و چکیده هایی از تعداد حدوداً 5600 ژورنال زیست پزشکی می باشد که در ایالات متحده و 70 کشور دیگر به چاپ می رسند. این پایگاه داده توسط خود پاب مد بطور رایگان برای همه قابل دسترس استکه بر اساس مش)MeSH( نمایه شدهاند.
مش در واقع مجموعه واژگانی است که توسط کتابخانه ملی پزشکی ایالات متحده)NLM(ایجاد شده است تا در نمایهسازی آثار علمی علوم پزشکی و زیستی استفاده شود.
یکی دیگر از زیرمجموعه های پابمد، PubMed Centralمی باشد. اطلاعات استنادی پابمد سنترال، دومین منبع تأمینکننده پابمد میباشد. این پایگاه توسط مرکز ملی اطلاعات بیوتکنولوژی ایالات متحدهNCBI, تاسیس شده در سال 2000 ميلادي ايجاد شد. دسترسی به مقالات این پایگاه آزاد بوده و مقالاتی که در حیطه زیست شناسی، پزشکی، داروسازی و داروشناسی، بیوتکنولوژی، دندانپزشکی، علوم تغذیه و روانپزشکی و علوم پایه در این پایگاه چاپ می شوند.
سومین بخش تشکیلدهنده پابمد بوکشلف است که اطلاعات استنادی برخی کتابها یا تعدادی از فصول کتابهای حوزه پزشکی را فراهم میکند. در واقع، بوکشلف آرشیوی از متن کامل برخی کتابها، گزارشها، دادهها و سایر اسناد مربوط به زیستپزشکی، بهداشت و علوم زندگی است.
پایگاه Web Of Science یکی از بزرگترین و معتبرترین پایگاه استنادی علمی جامع و مهمترین پایگاه مقالات برای دانشجویان سراسر جهان است. پایگاه WOSابزاری تحلیلی است که به دلیل داشتن ویژگیهای زیر از محبوبیت بسیاری برخوردار است:1. سهولت استفاده از آن2. امکان دسترسی به همه مراجع استنادی هر مقاله3. امکان ارائه اطلاعات به صورت چکیده4. یکپارچه بودن این بانک اطلاعاتی 5. گستردگی موضوعات علمی6. کیفیت بسیار بالای مقالات7. اعتبار اطلاعات8. بهروزرسانی هفتگی پایگاه 9. امکان جستجوی دقیق و کامل پایگاه Web Of Scienceشامل مهمترین دیتاهای علمی مانند مجلات، منابع وب، ثبت اختراعات و سایر متون است که امکان جستجوی استنادی اطلاعات براساس شاخصهای گوناگون سنجش علمی و آکادمیک را به کاربر میدهد.
مجموعه وب آو ساینس دارای ۶پایگاه داده آنلاین است:
o Science Citation Index Expanded که بیش از ۸هزار و ۵۰۰ژورنال مطرح را از سال ۱۹۰۰میلادی تا به امروز پوشش میدهد.
o Social Sciences Citation Index که بیش از ۳هزار ژورنال را در زمینه علوم اجتماعی از سال ۱۹۰۰ تا به امروز پوشش میدهد.
o Arts & Humanities Citation Index که بیش از هزار و ۷۰۰ ژورنال در زمینه هنر و انسانشناسی را از سال ۱۹۷۵ تا به امروز در خود جای داده است. در این پایگاه داده همچنین ۲۵۰ ژورنال اصلی در زمینه علوم و علوم اجتماعی نیز پوشش داده میشود.
o Emerging Sources Citation Index که بیش از ۵هزار ژورنال در زمینه علوم و علوم اجتماعی و انسانشناسی را در خود جای داده است.
o Book Citation Index که بیش از ۶۰هزار کتاب منتخب در زمینههای متنوع را از سال ۲۰۰۵میلادی در خود جای داده است.
o Conference Proceedings Citation Index که شامل بیش از ۱۶۰هزار عنوان کنفرانس در زمینههای علمی مختلف از سال ۱۹۰۰ تا به امروز میشود.
مجموعه بانک اطلاعاتيScopusاز مجموعه بانکهاي استنادي علوم است که توسط شرکتElsevierمنتشر ميشود و دومين نمايه نامه استنادي علوم محسوب ميگردد. منظور از نمايه نامه استنادي علوم، بانک اطلاعاتي است که علاوه بر چکيده مقالات، داراي فهرست رفرانسها (منابع) هر مقاله نيز بوده و بدين ترتيب امکان محاسبه تعداد ارجاعات (استنادات ياCitationها) به هر مقاله را فراهم میکند. بدين ترتيب ميتوان دريافت هر مقاله در اين مجموعه، تاکنون چندين بار مورد ارجاع و استناد توسط ساير مقالات قرار گرفته است و يا به عبارت ديگر چندين بار توسط ساير مقالات مورد رفرانس واقع شده است که اين خود ميتواند شاخصي از کيفيت مقاله باشد.این مجموعه شامل 25000 مجله ی معتبر، 70 میلیون مقاله، 150000 سری کتاب و 8 میلیون مقاله ی کنفرانس می باشد. این پایگاه اطلاعاتی میزان 82% با wos، 91% با مدلاین و 45% با Sociological
Abstractsهمپوشانی دارد.