ریشه اصلی واژه ی تزاروس از اصطلاح یونانی تزاروس (Thesaurus) گرفته شده و در زبان فارسی به اشکال مختلف دیگری همچون اصطلاح نامه، گنجواژه، واژه نامه، و تزاروس بکار گرفته می شود.

تزاروس شامل فهرستی جامع از موضوعاتی است که می‌توان با استفاده از اصطلاحات کلیدی مناسب، اطلاعات مربوط به آن‌ها را بازیابی کرد و هم چنین مجموعه ای از واژگان را شامل می شود کـه بـراي نمایه سازي اطلاعات در یک پایگاه اطلاعاتی به کار می روند. بنابراین می توان از آن براي جستجوي اطلاعات در پایگاه داده ها استفاده کرد و هم چنین مفاهیم مشابه توسط کلمه هاي مترادف را از این طریق نمایش داد. سالیان سال، اصطلاح نامه بیشتر به عنوان فهرست الفبایی شده از واژگـان کلیـدي عرضـه مـی شـد کـه از مدارك و اسناد استخراج می شدند و براي نمایه کردن همراه با مراجع آن ها و دیگر واژگان مورد استفاده قرار می گرفته است. این عملکرد سنتی در سال هاي اخیر تغییر پیدا کرده و بیشتر بر اساس سـاختار تکنیکـی – تحلیلی پایه گذاري شده است.

هدف اصلی اصطلاح نامه در درجه اول کمک به بازیـابی اطلاعـات و نیز در مراحل بعدي کمک به درك کلی یک حوزه موضوعی از طریق ترسیم، نظام مفاهیم، کمـک بـه تعـاریف اصـطلاح هـا و همچنین فراهم کردن امکان تولید فهرست هاي کلید واژه اي و مانند آن می باشد که موجب گردآوری  و ادغام واژه ها می گردد.

در خصوص جستجو در منابع علمی و سرچ تخصصی دو ساختار تزاروسی شامل Emtree و MeSH بیشترین کاربرد را در پزشکی دارند.Emtree  و MeSH ساختارهای ظاهری مشابهی دارند و هر دو اصطلاحنامه علوم هستند که توسط کارشناسان کتابخانه ملی پزشکی ایالات متحده برای نمایه سازی مقالات استفاده می شوند.

  MeSH که شکل اختصاری عبارت Medical Subject Headings  به معنای سرعنوان‌های موضوعی پزشکی است. به مجموعه‌ای از واژگان کنترل‌شده‌ای دلالت دارد که توسط کتابخانه ملی پزشکی آمریکا تولید و برای نمایه‌سازی، فهرست‌نویسی و همچنین جستجوی متون و اطلاعات مرتبط با حوزه سلامت استفاده می‌گردد . یکی از سیستم‌های آنلاینی که دسترسی به واژگان MeSH را فراهم می‌کند مرورگر  MeSH است کاربران می توانند بدون هیچ محدودیتی با وارد کردن نشانی آن در محیط وب، به صفحه خانگی این مرورگر هدایت شوند و از آن استفاده کنند. https://meshb.nlm.nih.gov/#/fieldSearch

در سیستم تزاروسی مش، بسیاری از داده ها برای تعریف اصطلاحات یا نحوه استفاده از واژگان مورد نظر، کنترل شده ترازEmtree   در دسترس قرار می گیرد ولی برخلاف  MeSh ,Emtree  اصطلاحات و واژگان  Emtree را در برنمیگیرد. هرسال جدیدترین ویرایش MeSH توسط این مرورگر عرضه و ویرایش‌های قبلی چند سال بعد، از سرویس‌دهی خارج می‌شوند.

Emtree بر اساس MeSH در سال 1988 مدل سازی شده است.

 Emtree فهرستی از عناوین موضوعی منحصر به فرد و مجموعه ای از کلمات کلیدی استاندارد شده درEmbase است که در حال حاضر در حدود 4900 مجله را پوشش می دهد. مقالاتی که درEmbase  وارد میشوند بوسیله الگوریتم پیچیده ای اختصاصی شده و در قالب Emtree بارگزاری میشود .این اصطلاحات هر سه سال به صورت دستی توسط نمایه سازهای Embase بررسی و تصحیح می شوند.

اصطلاح نامه   Emtreeاز واژگانی با ساختار سلسله مراتبی و کنترل شده تشکیل شده که طیف وسیعی از زیست پزشکی ، علوم زیستی مرتبط، بیماری ها  با تمرکز بر اصطلاحات دارویی و فارماکولوژی را شامل میشود و حداکثر قابلیت کشف شواهد زیست پزشکی را تضمین می کند.

Emtree اطلاعات گسترده تر با مترادف های بسیار از جمله پوشش بسیاری از نام های تجاری داروها، تازه های دارویی و تجهیزات پزشکی را برای هر یک اصطلاحات پزشکی، فراتر از MeSH فراهم کرده است، علاوه بر این، اطلاعات  MeSH  را نیز در بر دارد و قابلیت کشف مقالات را به شدت افزایش می دهد.

 

REFERENCE:

U.S. National Library of Medicine. Welcome to Medical Subject Headings. 1999 [updated February 9, 2017]; [2 screen]. Available at: https://www.nlm.nih.gov/mesh/. March 27, 2017.

U.S. National Library of Medicine. MeSH Browser Overview. 2014 [updated November 23, 2016]; [2 screen]. Available at: https://www.nlm.nih.gov/mesh/mbinfo.html. March 27, 2017.

Röst, H. L., Rosenberger, G. & Navarro, P. et al. Nat. Biotechnol. 32, 219–223 (2014).

Villén, J., Beausoleil, S. A., Gerber, S. A. & Gygi, S. P. Proc. Natl Acad. Sci. USA 104, 1488–1493 (2007).